Skip to main content

Historia Oddziału

Od 2011 roku Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział Warszawski posiada osobowość prawną, rejestracja przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy XII Wydział Gospodarczy, KRS 0000377786, REGON 142817870.


Tradycje stowarzyszeniowe warszawskich elektryków do 1920 r.
Tradycje stowarzyszeniowe elektryków w Warszawie sięgają XIX w., a nawet już 1800 r. Ksiądz J. H. Osiński (1738 – 1802), autor pierwszej książki o elektryczności napisanej w języku polskim, w 1800 r. był w składzie 6. osobowego zespołu - założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk (TPN). Zatem, ksiądz był też pierwszym polskim elektrykiem formalnie związanym ze stowarzyszeniem. 

Po upadku powstania listopadowego, car zdelegalizował działalność stowarzyszeń naukowych i technicznych, w tym TPN (w 1832 r.). Po wieloletniej przerwie technicy zaczęli skupiać się w ramach redakcyjnej działalności w czasopismach i gazetach codziennych. Były to m.in.: Kalendarz Polski Ilustrowany Jana Jaworskiego, Kurier Warszawski (1821-1939), Józefa Ungera Kalendarz Warszawski Popularno-Naukowy (1845-1915), Gazeta Handlowa (wyd. 1864-1905), Przegląd Techniczny Pawła Kaczyńskiego (1866-1867), Przegląd Techniczny założony przez Stefana Kossuth w 1875 r. i wydawany do dziś, Kosmos (wyd. od 1876 r. we Lwowie, a dziś w Krakowie). Należy podkreślić dużą rolę jaką te czasopisma i gazety odegrały w popularyzacji prądu elektrycznego. Dla przykładu:
W „Kalendarzu Polskim Ilustrowanym Jana Jaworskiego”, była zamieszczona informacja o pierwszym uruchomieniu lampy łukowej w Warszawie w 1864 r.: „Zdjęto fotografię w Warszawie mostu stałego na Wiśle podczas robót dokonywanych w nocy przy świetle elektrycznym”.
W 1878 r. Kurier Warszawski zamieścił pierwsze opisy instalacji elektrycznych w Warszawie, w fabryce Bernarda Hantke. W kolejnych latach takich opisów było kilkadziesiąt i wszystkie te opisy były chętnie czytane. Co więcej były też bardzo dużą reklamą dla właściciela instalacji, na przykład restauracji, hotelu.
W 1896 r. w Przeglądzie Technicznym nr. 11 i nr 12 oraz Pt 1897 r. nr 5, 8, 18 Marian Lutosławski zamieścił opis instalacji i sposób przeprowadzenia pierwszego w Polsce przesyłu prądu 3 fazowego z Elektrowni na Ulicy Marszałkowskiej do miejsca, gdzie dziś mieści się budynek Główny Politechniki Warszawskiej, a w tamtych latach budynek II Wystawy Hygienicznej. Dyskusja nad tą instalacją była prowadzona na łamach przeglądu również w następnym roku (PT nr 5,8,18).
W 1897 r. w Przeglądzie Technicznym nr 13 zostały skrytykowane samochody z napędem elektrycznym, z uwagi na niedoskonałość zainstalowanych tam akumulatorów. Czyli już w XIX w. w Polsce publikowano informacje na temat samochodów elektrycznych.
Publikacje dotyczyły też osiągnięć naszych ówczesnych elektryków.


Ochorowicz Abakanowicz Cybulski


Dr Julian Ochorowicz (1850-1917) – filozof, psycholog, przeprowadził wiele seansów spirytystycznych. Z zamiłowania elektryk, w 1877 r. opracował teoretyczne zagadnienie telewizji monochromatycznej. Miał patenty na telefon (1885 r.).
Bruno Abakanowicz ( 1852-1900) z wykształcenia inżynier mechanik, był pierwszym polskim elektrykiem o sławie międzynarodowej. W 1879 roku opracował model integrafu. Razem z dr Julianem Ochorowiczem pracował nad konstrukcjami telefonów, mikrofonów, galwanometrów oraz nad przesyłaniem obrazów na odległość. Założył Biura Techniczne w Paryżu i Warszawie.
Napoleon Nikodem Cybulski (1854-1919) - lekarz. Pionier polskiej elektroencefalografii i endokrynologii. Przeprowadził pionierskie w skali światowej badania fal elektroencefalograficznych.
W 1875 r., staraniem ks. Jana Tadeusza Lubomirskiego zostało utworzone Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, wówczas jedynej legalnej organizacji przestawiającej osiągnięcia polskiego przemysłu i rolnictwa. Muzeum działało na postawie tzw. Ustawy zatwierdzonej przez władze carskie. W 1891 r. został założony Warszawski Oddział Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu (WOTPRPiH), działający oficjalnie na polu przemysłu i handlu, a w utajnieniu również na polu polskiej techniki, nauki i szkolnictwa.



Obrebowicz

Kazimierz Obrębowicz (1853-1913)


W 1899 r. z Sekcji Przemysłowo-Technicznej tego towarzystwa wyodrębniło się zrzeszenie pod nazwą „Delegacja Elektrotechniczna”. Pierwszym przewodniczącym delegacji był Kazimierz Obrębowicz - inżynier kolejnictwa. Siedzibą zrzeszenia był gmach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa na ul. Krakowskie Przedmieście 66.

 


Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Zdjęcie z ok. 1901 r.


Wybitnymi działaczami Delegacji Elektrotechnicznej byli specjaliści różnych zawodów, ale wszyscy byli miłośnikami elektryki, m. in.: Bronisław Rajchman - przyrodnik, publicysta, taternik i przemysłowiec; Marian Lutosławski - inż. mech. i inż. el.; Tomasz Ruśkiewicz - mat. i inż. el.; Bernadd Szapiro - inż. el.; Ksawery Gnoiński - inż. el.; Jerzy Hoser - inż. el. ; Adolf Kipman - inż. mech.; Zygmunt Straszewski -matematyk i inż. mech. ; Jan Adam Rzewnicki - literat i inż. el.; Mieczysław Pożaryski - inż. technologii i inż. el.; Zygmunt Berson - inż. mech. i inż. el.; Zygmunt Stasburger - inż. el.; Tadeusz Sułowski -inż. el. Zajmowali się praktycznym zastosowaniem prądu elektrycznego. Wielu z nich założyło własne firmy zajmujące się instalacjami elektrycznymi. W 1903 r. Delegacja zorganizowała pierwszy w Polsce Zjazd Elektrotechników, w którym uczestniczyło 42 osób.
W 1904 r. Delegacja zmieniła nazwę na Koło Elektrotechników przy WOTPRPiH.
W 1906 r. stowarzyszenie WOTPRPiH zakończyło swoją działalność, zatem i Koło Elektrotechników przestało istnieć. Jednak już 28 maja 1907 r. warszawscy elektrotechnicy założyli nowe Koło działające przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie (1898-1919), z siedzibą w Domu Technika na ul. Włodzimierzowskiej 3/5 (od 1919 r. ul. Czackiego). Liczba członków wynosiła 30, należy zaznaczyć, że nie wszyscy członkowie poprzedniego koła przystąpili do nowego koła. W składzie pierwszego zarządu nowego koła byli: T. Ruśkiewicz- przewodniczący oraz członkowie: A. Kühn, M. Pożaryski, K. Śliwiński, S. Odrowąż –Wysocki. W kolejnych latach przewodniczącymi koła byli: Mieczysław Pożaryski, Ksawery Gnoiński i Stanisław Odrowąż-Wysocki. Koło prowadziło też swoją działalność w okresie pierwszej wojny światowej.
W 1919 r., już w Niepodległej Polsce, najważniejszym zadaniem dla elektrotechników było zjednoczenie kół elektrotechników działających niezależnie w różnych miastach Polski. Postanowiono zwołać ogólnopolski Zjazd Elektrotechników w Warszawie. Zjazd odbył się w dniach 7-9 czerwca. Na Zjeździe podjęto uchwałę o powołaniu Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich (SEP). Dotychczas działające Koła Elektrotechników w Warszawie, w Krakowie, we Lwowie, w Poznaniu, w Łodzi i w Sosnowcu były członkami założycielskimi SEP. Jednak koła założycielskie i inne zrzeszenia elektrotechniczne mogły formalnie przystąpić do SEP, dopiero po podjęciu przez te organizacje odpowiednich uchwał. Koło Warszawskie przy Stowarzyszeniu Techników Polskich podjęło taką uchwałę w styczniu 1920 roku.

Działalność Oddziału Warszawskiego SEP w latach 1919-1946

1. Zjazd Elektrotechników Polski w 1919 r. i powołanie SEP

Po uzyskaniu Niepodległości, środowisko elektroenergetyków z Krakowa wyszło z inicjatywą zwołania I Zjazdu Elektrotechników Polskich. Tą inicjatywę podjęło Koło Elektrotechników przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie i na wiosnę 1919 r. powołało komisję, w składzie prof. Mieczysław Pożaryski – przew. oraz Bolesław Jabłoński i Kazimierz Szpotański, do utworzenia komitetu organizującego zjazd oraz opracowania programu i regulaminu Zjazdu. W efekcie został utworzony pełny skład Komitetu Organizacyjnego Zjazd w osobach: M. Pożaryski – przew., K. Gnoiński, B. Jabłoński, R. Podoski, Sikorski i K. Szpotański. Ponadto, już tylko na okres zjazdu, została powołana komisja gospodarcza w składzie: Harasimowicz, Jaszewski, Łada, Makowski, Nienieski, Pawłoski oraz Ziętkowski.
Zjazd odbył się w dniach 7-9 czerwca 1919 r. Na tym zjeździe w dniu 9 czerwca została pojęta uchwała o powołaniu Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich (SEP). Koła Elektrotechników w Warszawie, Poznaniu, Lwowie, Krakowie, Łodzi i Sosnowcu uznane zostały za koła założycielskie SEP. Pierwszym Prezesem SEP został wybrany prof. Mieczysław Pożaryski. Członkami tymczasowego Zarządu SEP zostali: Stanisław Bieliński (Koło Krakowskie) , S. Domagalski (Koło Poznańskie), prof. Kazimierz Drewnowski, Ksawery Gnoiński, Roman Podoski, doc. Gabriel Sokolnicki (Koło Lwowskie) , Kazimierz Szpotański i Józef Tomicki (Koło Lwowskie). Bardzo ciekawy był zapis w Ustawie o SEP, nakładający na niektórych członków zarządu obowiązek stałego przebywania w Warszawie. Dotyczyło to prezesa, jednego z dwóch zastępców, jednego z dwóch sekretarzy oraz skarbnika.

2. Powstanie Koła Warszawskiego SEP
Z chwilą powstania SEP jako samodzielnej organizacji elektrotechników, obejmującej cały kraj, istniejące dotychczas koła i sekcje elektrotechniczne i działające na terenie całego kraju, stopniowo przekształcały się w terenowe koła SEP.
Najstarsze i największe spośród polskich zrzeszeń elektrotechnicznych Koło Elektrotechników przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie, po podjęciu uchwały na Walnym Zebraniu Członków w dniu 20 stycznia 1920 r., przekształciło się w Warszawskie Koło SEP
Do pierwszego Zarządu Koła weszli:
Felicjan Karśnicki - przewodniczący, Roman Podoski - wiceprzewodniczący, prof. Stanisław Odrowąż-Wysocki - sekretarz, Tomasz Artlitewicz – skarbnik oraz prof. Mieczysław Pożaryski jako delegat do spraw komisji i spraw odczytowych.

Liczba członków Koła w 1920 r. wynosiła tylko 47, a w końcu 1920 r. zwiększyła się do 88 osób. Na początku działalność Koła dotyczyła organizacji spotkań z odczytami na tematy związane z elektryfikacją, normami i słownictwem. Szczególnie trudne były tematy związane ze słownictwem elektrycznym, gdyż przed uzyskaniem Niepodległości, na terenie poszczególnych zaborów obowiązywało odmienne słownictwo. Zostały też powołane pierwsze komisje: kwalifikacyjna, elektryfikacyjna, przepisowa, szkolna, słownikowa i biblioteczna.
Na początku 1921 r. liczba członków SEP wynosiła 201 osób zarejestrowanych w 6 kołach założycielskich. Dnia 5 stycznia w Warszawie odbyło się I Zgromadzenie Delegatów. Poszczególne koła były reprezentowane przez delegatów liczonych jako jeden na każdy rozpoczynający się stan 25 członków koła. Koło Warszawskie miało 2 przedstawicieli plus przewodniczący.
W maju 1921 r. dwutygodnik „Przegląd Elektrotechniczny” stał się oficjalnym organem SEP. Przegląd Elektrotechniczny wydawany był od maja 1919 r. Wtedy zastąpił dodatek pt. „ Elektrotechnika” publikowany od 1899 r. w czasopiśmie „Przegląd Techniczny”( wyd. od 1866 r.).
W dniach 30 X - 1 XI 1921 r. w Toruniu odbył się II Zjazd Elektrotechników Polskich, w którym uczestniczyło również wiele osób z Warszawy, reprezentujących poszczególne stowarzyszenia, a nawet fabryki, bo równocześnie była zorganizowana wystawa sprzętu elektrotechnicznego. Niezależnie od obrad Zjazdu odbyło się Nadzwyczajne Zebranie Delegatów SEP. Wtedy Koło Warszawskie liczyło 88 osób, dlatego też było reprezentowane przez czterech delegatów: Felicjana Karśnickiego, Wacława Pawłowskiego, Kazimierza Siwickiego i Kazimierza Straszewskiego. Zgromadzenie przyjęło uchwałę o powołaniu nowych kół w SEP: toruńskie, grudziądzkie i radomskie.
W styczniu 1922 r. został wprowadzony regulamin Warszawskiego Koła SEP. Jego pełny tekst został opublikowany w Przeglądzie Elektrotechnicznym (PE) nr 22, następnie uzupełniony w 1925 r. i opublikowany w PE nr 12. W regulaminie zostały określone zasady działalności Koła. Były one opracowane na podstawie wytycznych i założeń programowych przyjętych dla całego Stowarzyszenia.

W 1922 r, postało Stowarzyszenie Radiotechników Polskich, które po roku założyło też swój organ wydawniczy „Przegląd Radiotechniczny” (1923-1939), wydawany jako dodatek do dwutygodnika „Przegląd Elektrotechniczny”. Czyli, już w okresie kilkuletniej działalności SEP, powstała samodzielna organizacja osób związanych z elektryką, co więcej jej organ prasowy był dodatkiem do oficjalnego publikatora SEP.
W maju 1923 r. w Warszawie odbyło się III Zgromadzenie Delegatów Kół. Dokonano zmiany w statucie polegającej na wyborze prezesa SEP co trzy lata, a nie jak dotychczas co rok.
W kolejnych latach Warszawskie Koło SEP kontynuowało prace naukowo-techniczne w komisjach organizując wiele posiedzeń odczytowych z referatami i dyskusjami. Przykłady: w 1922 r. "O sieci trójprzewodowej w tramwajach warszawskich" - Józefa Lenartowicza, w 1923 r. "Uruchomienie prostowników rtęciowych na kolejach francuskich" - Romana Podoskiego, w 1924 r. "Uwagi w sprawie kształcenia i kwalifikowania monterów" - Jana Straszewicza, w 1925 r. "Radiokomunikacja a geofizyka" – prof. Mieczysława Pożaryskiego.
W 1924 r. Koło Warszawskie, a w szczególności z inicjatywy prof. Kazimierza Drewnowskiego próbowało utworzyć Polski Komitet Elektrotechniczny (PKE), jako organizację działającą w strukturach SEP. Na to nie zgodził się Zarząd Główny, za czym przemawiały spodziewane wysokie koszty przyszłej działalności Komitetu na arenie międzynarodowej oraz konkurencyjna działalność w stosunku do Centralnej Komisji Przepisowej SEP. W wyniku dużego zaangażowania m.in.: prof. L. Staniewicza, prof. K. Drewnowskiego, Z. Okoniewskiego i J. Straszewicza, w czerwcu doszło do spotkania w siedzibie SEP, przedstawicieli wielu środowisk elektryków, a w tym: SEP, Stowarzyszenia Radiotechników Polskich, Koła Teletechników, Związku Elektrowni Polskich, Związku Przedsiębiorstw Elektrotechnicznych, Związku Przedsiębiorstw Tramwajowych, Politechniki Warszawskiej, Politechniki Lwowskiej, Wydziału Elektrotechnicznego Ministerstwa Robót Publicznych, Ministerstwa Spraw Wojskowych, Generalnej Dyrekcji Poczt i Telegrafów i Głównego Urzędu Miar. Na tym spotkaniu został powołany Polski Komitet Elektrotechniczny, jako samodzielne stowarzyszenie o charakterze społecznym i reprezentujące stowarzyszenia polskie w organizacjach międzynarodowych. Pierwszym prezesem komitetu został prof. L. Staniewicz, który pełnił tą funkcję do 1932 r. Na tym spotkaniu przyjęto też uchwałę przedstawioną przez prof. St. Odrowąż-Wysockiego z Koła Warszawskiego - „ Z uwagi, że rozczłonkowanie ogółu elektrotechników polskich na kilka stowarzyszeń, kół i związków, tylko luźny kontakt ze sobą utrzymujących, utrudnia w bardzo dużym stopniu prace nad rozwojem elektrotechniki w Polsce w dziedzinie przemysłu i nauki, P. K. E. upoważnia Prezydium do poczynienia kroków celem zjednoczenia wszystkich organizacji elektrotechnicznych".
W dniu 7 czerwca 1925 r., w czasie dorocznego Zebrania Delegatów SEP została po raz pierwszy podjęta uchwała o nadanie godności członka honorowego SEP. Otrzymał ją prof. Mieczysław Pożaryski , za 25-letnią działalność pedagogiczną i wieloletnią działalność w stowarzyszeniach elektrotechników, a przede wszystkim w SEP na stanowisku prezesa. Wniosek złożył prezes Koła Warszawskiego Felicjan Kraśnicki.
Jednak w Kole Warszawskim zaczął narastać problem związany ze zmniejszającym się wpływem stowarzyszenia na środowisko elektryków. Niewątpliwie duże znaczenie miał fakt działalności innych zrzeszeń osób związanych z elektryką. Niepokojącym też była stosunkowo mała liczba członków stowarzyszenia, np. w 1925 r. -127, a w1926 r. -146 i zmniejszająca się liczba uczestników spotkań odczytowych. Postulowano o ożywienie działalności SEP, poprzez akcję popularyzacyjną, współpracę z zakładami przemysłowymi i rozszerzeniem tematów odczytowych i dyskusyjnych, sięgając poza elektrotechnikę.
W 1928 r. ożywiła się działalność koła, choć liczba członków zwiększyła się nieznacznie - do 175 osób. Odbyło się 13 spotkań odczytowych. Co więcej, Koło razem z organizacją skupiającą monterów (Federacja Pracy Przemysłu Elektrotechnicznego i Gałęzi Pokrewnych) zorganizowało cykl odczytów przeznaczonych specjalnie dla monterów. Działalność koła wyszła poza stowarzyszenie.

3. Utworzenie Oddziału Warszawskiego SEP
Nowe światło na działalność stowarzyszenia zaświeciło na kolejnym Zebraniu Delegatów SEP w 1928 r. w Toruniu. Delegaci podjęli uchwałę o zmianie statutu. Nowy statut został wpisany do rejestru Komisariatu Rządu m. st. Warszawy pod nr 614 w dniu 5 stycznia 1929 r.
Podstawowe zmiany dotyczyły: stowarzyszenie przyjmuje nową nazwę „Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP); Koła zostają przekształcone w Oddziały; ustanowiono organizację dorocznych Walnych Zgromadzeń SEP, jako najwyższej władzy Stowarzyszenia; powołano funkcję sekretarza generalnego SEP; wprowadzono status stowarzyszeniowy członka zbiorowego.
Oddział Warszawski SEP miał trzech swoich przedstawicieli w nowym Zarządzie Głównym. Byli to Kazimierz Straszewski-prezes Oddziału Warszawskiego oraz Witold Rosental i Jerzy Ignacy Skowroński.
Poszczególne Oddziały zostały zobowiązane do opracowania nowych regulaminów. Nowy regulamin Oddziału Warszawskiego SEP został zatwierdzony przez Zarząd Główny SEP w dniu 25 maja 1929 r. i ogłoszony w Przeglądzie Elektrotechnicznym nr 9.
Już w 1929 r. SEP zarejestrował pierwszych członków zbiorowych. W większości były to firmy z siedzibą w Warszawie. Poniżej lista tych firm wraz z osobami reprezentującymi:
-Fabryka Aparatów Elektrycznych K. Szpotański i Spółka, Spółka Akcyjna, Warszawa – Kazimierz Szpotański i Zygmunt Ostaszewski,
-Polskie Zakłady Elektryczne Brown Boveri S.A., Warszawa - Zygmunt Okoniewski i Edward Potempski,
-W. Brygiewicz, M. Zucker i S-ka "Bezet" S.A., Warszawa - Michał Zucker i Kazimierz Jackowski,
-Elektrownia Okręgowa w Pruszkowie S.A., Warszawa - Kazimierz Straszewski i Henryk Tarnawski, 
-Elektrownia w Brześciu nad Bugiem - Zygmunt Norbert
-Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna, Warszawa (Kazimierz Siwicki i Aleksander Olendzki, 
-Fabryka Żyrandoli Elektrycznych A. Marciniak Sp. Akc. Warszawa (Antoni Marciniak i Bronisław Zabłocki, 
-Tramwaje Miejskie w Warszawie - Ludwik Fuks, 
-Powszechne Towarzystwo Elektryczne AEG, Warszawa - Tadeusz Podkóliński i Władysław Brokman. 

Oczywiście Członkostwo Zbiorowe SEP dawało dużo korzyści finansowych dla Stowarzyszenia, ale również było z korzyścią dla firmy lub zakładu, gdyż pracownicy mieli możliwość bezpośredniego kontaktu ze stowarzyszeniem i mieli większe możliwości podnoszenia swoich kwalifikacji.
Oddział kontynuował działalność odczytową. Na przykład w 1929 r. wygłoszono m.in. cykl referatów "Sprawozdania z poczynań elektryfikacyjnych na kolejach we Francji, Maroku, we Włoszech i Szwajcarii". Ponadto w czasie spotkań odczytowych wprowadzono przegląd prasy zagranicznej, poświęcony nowościom technicznym, jakie były publikowane w zagranicznych pismach elektrotechnicznych. To w znacznym stopniu zwiększyło atrakcyjność spotkań.
W 1929 r. przedstawiciele Oddziału Warszawskiego SEP wzięli udział w Walnym Zgromadzeniu SEP w Poznaniu, które obradowało w czasie trwania Powszechnej Wystawy Krajowej, zorganizowanej dla podkreślenia dorobku gospodarczego kraju z okazji 10-lecia „Niepodległości” Z kolei WZ SEP miał też uroczystą oprawę, w związku z dziesięcioleciem powołania stowarzyszenia. Co więcej wielu członków stowarzyszenia zostało odznaczonych wysokimi odznaczeniami państwowymi. Nowym Prezesem Zarządu Głównego SEP został wybrany Kazimierz Straszewski, który w mijającej kadencji był prezesem Oddziału Warszawskiego SEP.
Na tym zgromadzeniu podjęto uchwałę o połączenie Stowarzyszenia Radiotechników Polskich ze Stowarzyszeniem Elektryków Polskich i utworzenie Sekcji Radiotechnicznej w SEP, przy pozostawieniu dotychczasowej nazwy SEP. Dla Oddziału Warszawskiego skutkowało to zwiększeniem liczby członków do 215. Początkowo wydawało się, że liczba ta powinna być większa, ale wielu członków Stowarzyszenia Radiotechników już wcześniej była członkiem SEP.
Również podjęto uchwałę o włączenia Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego do struktur SEP. Podjęcie takiej uchwały było możliwe, gdyż wcześniej na zebraniu plenarnym PKE w dniu 11.V.1929 r. przyjęto jednogłośnie wniosek prezydium PKE o połączenie PKE z SEP, jako jego organ, pracujący samodzielnie na podstawie regulaminu uzgodnionego z SEP i upoważniono prezydium do przekazania organizacji i majątku PKE władzom SEP. Regulamin PKE uznano jako tymczasowy, na okres dwuletni, po czym dalszy stosunek PKE z SEP miał być poddany rewizji i ustalony definitywnie.
W dniach 9-10 czerwca 1930 r., w nowym lokalu SEP w pałacu Kronenberga przy ul. Królewskiej 11 odbyło się, pierwsze w Warszawie, Walne Zgromadzenie SEP. Gospodarzem zgromadzenia był nowy Prezes Oddziału Warszawskiego dr hab. Roman Podoski.
W listopadzie 1931 r., biblioteka prowadzona przez Oddział Warszawski, została przeniesiona do pałacu Kronenberga. Regulamin nowej biblioteki został opublikowany w Przeglądzie Elektrotechnicznym nr 21. Przewodniczącym Komisji Bibliotecznej został inż. Tadeusz Żerański.
W ciągu roku, w oddziale przede wszystkim były prowadzone zebrania odczytowe. Z najciekawszych można wymienić: "Nowoczesne metody obliczeniowe i ich zastosowania w elektrotechnice i gospodarce cieplnej" - Bolesława Konorskiego; "Wybór rodzaju prądu i napięcia dla elektryfikacji węzła kolejowego w Warszawie" - prof. Stanisława Odrowąż-Wysockiego: "O przemyśle elektrycznym w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej" - Jana Grzybowskiego oraz "O selektywnym zabezpieczeniu sieci wysokiego napięcia Elektrowni Okręgu Warszawskiego w Pruszkowie" - Henryka Tarnawskiego.
W dalszym ciągu były kontynuowane spotkania odczytowe dla elektromonterów. Tylko zmieniła się organizacja spotkań. Ich organizację przejęła Federacji Pracy Przemysłu Elektrotechnicznego i Robotniczego Instytutu Oświaty i Kultury im. Stefana Żeromskiego, a OW SEP zobowiązał się do opracowania programu spotkań i wyznaczania prelegentów. Ze strony OW SEP szkolenia koordynował inż. Bolesław Hac.
W 1932 r. zorganizowano 28 zebrań odczytowych i 5 wycieczek technicznych. Liczba członków zwiększyła się do 358.
W 1933 r. odbyło się kolejne Walne Zgromadzenie SEP w Warszawie. Gospodarzem zgromadzenia, podobnie jak dwa lata temu, był Prezes Oddziału Warszawskiego dr hab. Roman Podoski.
W 1933 r. na terenie Politechniki Warszawskiej odbył się wspólny zjazd elektryków polskich (SEP) i elektryków czechosłowackich (ESÈ). Podczas zjazdu była również urządzona wystawa przemysłu elektrotechnicznego, którą otworzył Prezydent I. Mościcki. Oddział był współorganizatorem Zjazdu i Wystawy.
Oddział Warszawski rozpoczął cykl corocznych otwartych wykładów szkoleniowych dla inżynierów elektryków. W 1933 r. uczestniczyło w nich 220 osób. Na koniec roku liczba członków oddziału zwiększyła się do 375, co dało wzrost o 100% w stosunku do 1928 r., roku przemian w SEP.
Największym wydarzeniem w 1934 r. było przekazanie biblioteki oddziałowej Zarządowi SEP. Biblioteka otrzymała nową nazwę „Biblioteka Centralna”.
W styczniu 1935 r. Oddział przeniósł się do nowego lokalu w pałacu Kronenberga, gdzie już wcześniej mieściły się pomieszczenia zajmowane przez Zarząd Główny. Łącznie w Pałacu Kronenberga Zarząd Główny SEP wspólnie z Oddziałem Warszawskim SEP, Biblioteką Centralną oraz redakcją Przeglądu Elektrotechnicznego zajmował całe piętro o ogólnej powierzchni 1100 m2. Docelowo pracowało tam 31 osób z SEP oraz 13 osób z dwutygodnika Przegląd Elektrotechniczny.
Nową pozycją w działalności Oddziału w 1936 r. były fachowe wykłady dla inżynierów prowadzone przez wykładowców Politechniki Warszawskiej. Jednak największym przedsięwzięciem w tym roku była Wystawa Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego na Polach Mokotowskich. Do organizacji wystawy bardzo aktywnie włączyli się działający w SEP przedsiębiorcy. OW SEP na tej wystawie prezentował m.in. Laboratorium Biura Znaku Przepisowego SEP, ilustracje przedstawiające działalność Stowarzyszenia oraz przedstawił wykłady z elektrotechniki i radiotechniki. Wystawa była tematyczna. Dotyczyła osiągnięć polskiego przemysłu metalowego i przemysłu elektrotechnicznego. Między innymi Fabryka Szpotańskiego wystawiła wyłącznik małoolejowy na napięcie 150 kV. Wprawdzie wyłącznik był produkowany na licencji francuskiej, ale zawierał stosunkowo dużo polskiej myśli technicznej: izolatory, przekładniki, odłącznik, napęd. Już później polski przemysł, produkując wyłączniki najwyższych napięć, wszystkie na licencji, nie wprowadził tak dużo polskiej myśli technicznej, jak to zrobił K. Szpotański w FAE.
W 1937 r. w Warszawie, odbyło się IX Walne Zgromadzenie SEP, gospodarzem zgromadzenia był Wiktor Przelaskowski, prezes OW SEP. Na tym zgromadzeniu, poza częścią dotyczącą statutowej działalności stowarzyszenia, delegaci odnieśli się do sytuacji politycznej i gospodarczej kraju. Tu szczególnym przykładem może być referat wygłoszony przez Kazimierza Szpotańskiego pt. „Widoki rozwoju polskiego przemysłu elektrotechnicznego”. Było to największe zgromadzenie uczestników w dotychczasowej historii stowarzyszenia, ponad 600. Uczestniczyło w nim 432 członków SEP, w tym 256 członków z OW SEP reprezentujących 585 członków oddziału. Ponadto w zgromadzeniu uczestniczyło ponad 200 gości, reprezentujących inne stowarzyszenia oraz urzędy państwowe i miasta Warszawy. W okresie tego zjazdu odbyło się kilkanaście wycieczek do zakładów elektrotechnicznych działających na terenie Warszawy i w miejscowościach podwarszawskich.
W 1937 r. nastąpiła też duża aktywność Oddziału Warszawskiego, wykraczająca poza normalną działalność stowarzyszeniową. Przedstawiciele Oddziału wzięli udział w I Polskim Kongresie Inżynierów we Lwowie. Kilku członków Oddziału weszło w skład Komisji Patentowej powołanej do przygotowania projektu nowelizacji ustawy patentowej w Polsce.
W 1937 r. została powołana Komisja Porozumiewawcza w sprawie ustalenia zasad połączenia trzech stowarzyszeń elektryków - Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP); Stowarzyszenie Teletechników Polskich (STS), działające od 1920 r., a wcześniej Koło Teletechników przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie; Związek Polskich Inżynierów Elektryków (PZIE), założony w 1932 r. - w jedną organizację. W skład komisji weszli: Janusz Groszkowski i Józef Podoski (SEP), Stanisław Ignatowicz i Stanisław Kuhn (STS)) oraz Stanisław Judycki i Marian Krahelski (ZPIE). Jednak porozumienie przeciągało się w czasie mimo, że pierwsza uchwała w tym temacie została podjęta już w 1924 r. na zebraniu założycielskim Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego. Wnioskodawca tej uchwały prof. Stanisław Odrowąż-Wysocki zmarł w 1931 r. Ostatecznie 17 grudnia 1938 r. na wspólnym zebraniu prezesów stowarzyszeń – Kazimierza Szpotańskiego z SEP, Stanisława Ignatowicza z STP i T. Todtleben z ZPIE – omówiono zasady połączenia tych organizacji, co zostało zatwierdzone uchwałami podjętymi na zebraniach ogólnych poszczególnych stowarzyszeń. W przypadku SEP była to uchwała podjęta w czerwcu 1939 r. na XI Walnym Zgromadzeniu SEP w Katowicach.
W sobotę 18 marca 1938 r., w godzinach rannych wybuchł pożar w pałacu Kronenberga, gdzie mieściła się siedziba ZG SEP i OW SEP oraz Biblioteka Centralna SEP, Laboratorium Biura Znaku Przepisowego SEP i redakcja Przeglądu Elektrotechnicznego. Zniszczenia powstałe w wyniku pożaru były duże. Spłonął dach pałacu oraz dwie sale zajmowane przez SEP i centrala telefoniczna SEP. Pozostałe pomieszczenia, w tym Biblioteka Centralna, zostały zalane wodą. Jednak to nie był koniec pożarów w pałacu. Na początku września 1939 r. pałac został zbombardowany bombami zapalającymi i spłonęło całe jego wyposażenie.
W dniach 26-30 czerwca 1938 r. odbyło się X Walne Zgromadzenie SEP w gmachu Dworca Morskiego w Gdyni oraz na Bałtyku na statku m/s „Piłsudski/’ w rejsie Gdynia – Sztokholm, ze zwiedzaniem zakładów ASEA i ponownie na statku m/s „Piłsudski/’ w rejsie Sztokholm – Dworzec Morski w Gdyni. W Zgromadzeniu udział wzięło ok. 1000 osób, w tym przedstawiciele SEP, STP, ZPIE i innych stowarzyszeń oraz przedstawiciele władz państwowych i samorządowych. W rejsie statkiem udział wzięło 770 osób. W większości byli to członkowie SEP ( 360 osób) wraz z rodzinami.
Walne Zebranie Oddziału Warszawskiego w 1939 r, wybrało dr Stanisława Wachowskiego na prezesa OW w kadencji 1939/40. Był on 6 z kolei Prezesem. Przed byli: Felicjan Karśnicki (1920-27); Kazimierz Straszewski (1928, 1934-36); dr hab. Roman Podoski (1929-33), Kazimierz Straszewski (1934-36), Wiktor Przelaskowski (1937-1938).
W dniach 18-23 czerwca 1939 r. w Katowicach i w Cieszynie odbyło się XI Walne Zgromadzenie Członków SEP. Było to ostatnie zgromadzenie przed wojną. SEP został zdelegalizowany przez okupanta. Jednak w czasie wojny działał w konspiracji.

4. Podsumowanie
Według oficjalnych danych na 1 czerwca 1938 r. Oddział Warszawski miał 598 członków zwyczajnych, Liczba ta znacznie wzrosła do końca 1938 r. i na początku 1939 r. Według danych jakie przedstawiał w swoich notatkach kol. Jan Jagoda (wieloletni przew. KH OW i przew. CKH SEP w latach 2006-10), na wiosnę 1939 r., a więc bezpośrednio przed XI Walnym Zgromadzeniem SEP Oddział Warszawski miał 753 członków, a na początku w 1920 r. tylko 41. Największy wzrost nastąpił w latach trzydziestych.
Działalność Koła, a następnie Oddziału Warszawskiego SEP, od 1920 r. poza działalnością organizacyjną stowarzyszenia, skupiała się głównie wokół organizowania posiedzeń odczytowych, wycieczek technicznych i akcji szkoleniowych. Wielu działaczy OW uczestniczyło w pracach Zarządu Głównego. Okres międzywojenny to lata rozdrobnienia organizacji i stowarzyszeń elektryków, z którymi Oddział współpracował lub musiał konkurować. Jak duża była ich ilość, niech świadczy poniższa lista:
Państwowa Rada Elektryczna, Polski Komitet Oświetleniowy, Polski Komitet Energetyczny, Polski Związek Przedsiębiorstw Elektrotechnicznych, Związek Elektrowni Polskich, Związek Przedsiębiorstw Tramwajowych i Kolei Dojazdowych, (przekształcony w Związek Przedsiębiorstw Komunikacyjnych w Polsce), Organizacja Gospodarki Świetlnej, Inspekcja Elektryczna m st. Warszawy, Polskie Towarzystwo Politechniczne, Stowarzyszenie Dozoru Kotłów w Warszawie, Izba Przemysłowo-Handlowa, Grupa Elektrotechniczna w Związku Przemysłowców Metalowych, Związek Polskich Zrzeszeń Technicznych, Stowarzyszenie Techników Polskich w Warszawie, Naczelna Organizacja Inżynierów Rzeczypospolitej Polskiej, Akademia Nauk Technicznych, Koło Elektryków Studentów Politechniki Warszawskiej. Do tej listy dochodzi jeszcze 5 stowarzyszeń, które później zostały przyłączone do struktury organizacyjnej SEP.
Działalność członków Oddziału Warszawskiego znalazła uznanie u Władz Państwowych, czego wyrazem były liczne odznaczenia jakie otrzymali. Wysokie odznaczenia za działalność gospodarczą, naukową, szkoleniową lub stowarzyszeniową otrzymali między innymi:
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski: w 1929 r. prof. Stanisław Odrowąż-Wysocki w 1937 r. prof. Konstanty Żórawski; w 1938 r. Leon Staniewicz (1938);
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski: w 1929 r. Ludwik Fuks, Mieczysław Kuźmicki, Józef Lenartowicz, Kazimierz Mech oraz doc. Roman Podoski;
w 1938 r. Kazimierz Jackowski, Jan Rzewnicki i Kazimierz Straszewski;
Krzyż Kawalerski Orderu odrodzenia Polski: w 1937 r. Kazimierz Szpotański
Złoty Krzyż Zasługi: w 1937 r. Hilary Dziewulski, Wacław Rosental, Aleksander Sadowski, Stanisław Śliwiński, Ludwik Tołłoczko, Edward Zieliński i Michał Zucker;
w 1938 r. Tomasz Arlitewicz, Tadeusz Czaplicki, Janusz Groszkowski, Janusz Lech Jakubowski, Jan Kadecz, Mateusz Nacholiński, Mieczysław Pożaryski, Jan Surmacki.
Niestety wojna uniemożliwiła dr Stanisławowi Wachowskiemu kierowanie działalnością Oddziału Warszawskiego, jednak kontynuował swoją działalność stowarzyszeniową w utajnieniu przed okupantem. W fabryce Szpotańskiego pracował jako dyrektor kursów KES. Zginął w ostatnim dniu Powstania Warszawskiego.

Tekst, zdjęcia: Zbigniew Filinger. 

 

 

 

Masz pytania, chcesz zapisać się na egzamin lub skorzystać z naszych usług?